Arolwg ‘Dweud Eich Dweud’ y gweithlu 2025: Crynodeb o ymatebion gan weithwyr cymdeithasol

Demograffeg

Fe wnaethon ni ddarganfod bod: 

• yr oedran fwyaf cyffredin rhwng 40 a 44 oed
• 76 y cant yn fenywaidd a 22 y cant yn wrywaidd
• 86 y cant yn syth/heterorywiol 
• 72 y cant yn Wyn ac 17 y cant yn Ddu
• 24 y cant yn dweud bod ganddyn nhw gyflwr hirdymor sydd wedi para 12 mis neu fwy. O’r rhai â chyflwr hirdymor, dywedodd 51 y cant ohonyn nhw ei fod yn effeithio ar eu gweithredu o ddydd i ddydd 
• 35 y cant yn awgrymu eu bod yn ofalwr y tu allan i’r gwaith 
• 17 y cant yn dweud eu bod yn niwrowahanol 
• 48 y cant yn dweud eu bod yn gallu siarad o leiaf ychydig o Gymraeg 
• 20 y cant yn dweud eu bod yn gallu defnyddio’r Gymraeg yn y gwaith naill ai drwy’r amser neu’r rhan fwyaf o’r amser   
• 82 y cant yn cael eu cyflogi gan sefydliad sy’n darparu gofal cymdeithasol, fel awdurdod lleol, corff trydydd sector neu gwmni preifat, a bod saith y cant yn cael eu cyflogi gan asiantaeth
• 49 y cant yn dweud eu bod yn aelod o undeb llafur, gyda’r rhan fwyaf ohonyn nhw yn aelod o UNISON (32 y cant) neu Undeb y Gweithwyr Cymdeithasol (wyth y cant).  

Recriwtio a chadw

Fe wnaethon ni ddarganfod bod: 

• 55 y cant wedi dechrau gweithio ym maes gofal cymdeithasol oherwydd eu bod am gael swydd a fyddai’n gwneud gwahaniaeth i fywydau pobl. Teimlai 13 y cant y byddai’n addas i’w sgiliau, ac  11 y cant y bydden nhw’n ei fwynhau. Gallai ymatebwyr ddewis mwy nag un rheswm 
• 39 y cant wedi dod i wybod am weithio ym maes gofal cymdeithasol trwy ffrindiau a theulu sy’n gweithio yn y sector, 21 y cant trwy hysbysebu ar-lein, a naw y cant trwy ffeiriau neu gwmnïau recriwtio 

Arweinyddiaeth, hyfforddiant a datblygiad

Fe wnaethon ni ddarganfod bod: 

• 45 y cant eisiau rôl arwain yn y dyfodol 
• 65 y cant o’r farn ei bod yn bosibl iddyn nhw ddod yn arweinydd 
• 30 y cant wedi ceisio camu ymlaen yn y flwyddyn ddiwethaf 
• 83 y cant o’r farn bod ganddyn nhw ddigon o hyfforddiant i wneud eu swydd yn dda, ac 83 y cant eu bod yn cael digon o hyfforddiant i gyflawni gofynion DPP 
• 51 y cant yn teimlo bod angen mwy o hyfforddiant i symud ymlaen yn eu gyrfa
• 60 y cant yn teimlo nad oes ganddyn nhw unrhyw broblemau o ran cael gafael ar hyfforddiant sy’n gysylltiedig â gwaith. 

Bwlio, gwahaniaethu ac aflonyddu

Yma, rydyn ni’n cyflwyno canran y gweithwyr cymdeithasol a ddywedodd eu bod wedi profi bwlio, aflonyddu neu gwahaniaethu o wahanol ffynonellau yn y 12 mis diwethaf. 

• Gan reolwyr: Bwlio (11 y cant), gwahaniaethu (10 y cant). O’r rhai a ddywedodd eu bod wedi profi bwlio, aflonyddu neu gwahaniaethu gan reolwr, dywedodd 49 y cant fod hwn wedi'i adrodd ganddyn nhw eu hunain neu gan gydweithiwr. O’r rhai a adroddodd, teimlodd 18 y cant ei fod wedi’i drin mewn ffordd foddhaol.  
• Gan gydweithwyr: Bwlio (wyth y cant), gwahaniaethu (pump y cant). O’r rhai a ddywedodd eu bod wedi profi bwlio, aflonyddu neu gwahaniaethu gan gydweithiwr, dywedodd 60 y cant fod hwn wedi'i adrodd ganddyn nhw eu hunain neu gan gydweithiwr. O’r rhai a adroddodd, teimlodd 30 y cant ei fod wedi’i drin mewn ffordd foddhaol.     
• Gan bobl maen nhw’n eu cefnogi neu eu teulu: Bwlio (saith y cant), aflonyddu (saith y cant). O’r rhai a ddywedodd eu bod wedi profi bwlio, aflonyddu neu gwahaniaethu gan bobl maen nhw’n eu cefnogi neu eu teulu, dywedodd 72 y cant fod hwn wedi'i adrodd ganddyn nhw eu hunain neu gan gydweithiwr. O’r rhai a adroddodd, teimlodd 49 y cant ei fod wedi’i drin mewn ffordd foddhaol.     

Fe wnaethon ni ddarganfod hefyd bod 69 y cant yn teimlo bod eu cyflogwr wedi gweithredu’n deg mewn penderfyniadau am symud ymlaen yn eu gyrfa a dyrchafu, yn gysylltiedig â nodweddion gwarchodedig. 

Cyflog, telerau ac amodau

Fe wnaethon ni ddarganfod bod: 

• 71 y cant yn hapus â’u telerau ac amodau 
• chwech y cant yn cael eu cyflogi ar gontract dim oriau. O’r rhai a oedd ar gontract o’r fath, awgrymodd 80 y cant y byddai’n well ganddyn nhw fod ar gontract oriau sefydlog neu oriau rheolaidd 
• 51 y cant yn teimlo eu bod yn ‘byw’n gyfforddus’ neu’n ‘gwneud yn iawn’ yn ariannol, 25 y cant ‘dim ond yn llwyddo o drwch blewyn i dalu am bopeth angenrheidiol’, a 22 y cant yn ei chael hi’n ‘eithaf’ anodd neu’n ‘anodd iawn’ ymdopi’n ariannol 
• 49 y cant naill ai’n ei chael hi’n ‘llawer’ neu ‘ychydig’ yn fwy anodd ymdopi’n ariannol o gymharu â’r llynedd, a 13 y cant naill ai ‘ychydig’ yn haws neu’n ‘llawer’ haws 
• 39 y cant yn anfodlon â’u tâl. 

Iechyd a llesiant

Fe wnaethon ni asesu llesiant y gweithlu gan ddefnyddio ONS4 – pedwar mesur sy’n cael eu defnyddio gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol sy’n defnyddio graddfa rhwng sero a 10. Cymharon ni’r ymateb cyfartalog o’r arolwg hwn gyda chyfartaledd y DU ar gyfer pob mesur. Mae pob un o’r canfyddiadau isod yn uwch na chyfartaledd y DU: 

• Boddhad â bywyd: 7.51 (Cyfartaledd y DU: 7.45)
• Mae bywyd yn werth chweil: 7.93 (Cyfartaledd y DU: 7.73)
• Hapusrwydd ddoe: 7.46 (Cyfartaledd y DU: 7.39)
• Gorbryder: 5.38 (Cyfartaledd y DU: 3.23) 

Gofynnon ni gwestiynau eraill am lesiant hefyd. Fe wnaethon ni ddarganfod: 

• bod 76 y cant yn teimlo bod eu morâl yn dda 
• bod 54 y cant yn teimlo eu bod yn cael trafferth peidio meddwl am y gwaith ar ôl gorffen 
• bod 40 y cant yn teimlo bod ganddyn nhw ddigon o gefnogaeth i ddelio â straen
• mai llwyth gwaith (50 y cant), gwaith papur neu faich gweinyddol (47 y cant), a phoeni am bethau’r tu allan i’r gwaith (27 y cant) oedd prif achosion straen
• bod 49 y cant wedi awgrymu eu bod wedi mynd i’r gwaith o leiaf ddwywaith yn ystod y flwyddyn ddiwethaf er eu bod mor sâl y dylen nhw fod wedi aros gartref. 

Amodau gweithio

Fe wnaethon ni ddarganfod bod: 

• 74 y cant yn teimlo eu bod yn cael cefnogaeth gan eu rheolwr 
• 84 y cant yn teimlo eu bod yn cael cefnogaeth gan eu cydweithwyr 
• 57 y cant yn awgrymu bod ganddyn nhw’r staff cywir i ddarparu gwasanaethau 
• 62 y cant yn teimlo eu bod yn gallu bodloni anghenion y bobl maen nhw’n gofalu amdanyn nhw ac yn eu cynorthwyo. 

Gofynnon ni hefyd faint yr oedd pobl yn teimlo’u bod yn cael eu gwerthfawrogi gan y gwahanol grwpiau maen nhw’n rhyngweithio â nhw. 

Fe wnaethon ni ddarganfod bod: 

• 74 y cant yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi gan eu rheolwr 
• 83 y cant yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi gan eu cydweithwyr 
• 76 y cant yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi gan y bobl maen nhw’n eu cynorthwyo 
• 55 y cant yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi gan asiantaethau partner 
• 37 y cant yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi gan y cyhoedd.