Ymchwil data cysylltiedig mewn gofal cymdeithasol i oedolion

Pam ydyn ni wedi dewis hwn fel un o’n hymarferion gosod blaenoriaethau?

Rydyn ni'n credu ei bod yn bwysig gwneud defnydd o ddata sydd wedi’u casglu eisoes i lywio a gwella polisïau ac arferion gweithio gofal cymdeithasol. Cafodd hyn ei nodi yn yr ymchwil a’r strategaeth ddatblygu ar gyfer Cymru 2018 i 2023 gan Ofal Cymdeithasol Cymru ac Ymchwil Gofal Cymru. Ac mae’n rhan o’n strategaeth ymchwil, arloesi a gwella, Ymlaen (2024 i 2029).

Rydyn ni'n cynnal yr ymarfer hwn fel rhan o’n rôl fel arweinydd thema gofal cymdeithasol ar gyfer rhaglen waith YDG Cymru. Mae'n golygu y byddwn ni'n ymgymryd â rôl llysgennad ar gyfer ymchwil data cysylltiedig ar draws y sector. 

Rydyn ni'n canolbwyntio ar ofal cymdeithasol i oedolion gan fod y gwaith sy’n cael ei wneud â data cysylltiedig gofal cymdeithasol i blant eisoes yn fwy datblygedig. 

Sut all cysylltu data arwain at gyfleoedd ymchwil?

Gall cysylltu data gofal cymdeithasol i oedolion o bob rhan o Gymru â ffynonellau data eraill (er enghraifft, mewn iechyd neu dai) ein helpu i ddeall mwy am anghenion a phroblemau pobl. Pan fyddwn ni'n cysylltu data, mae’n rhoi darlun mwy cymhleth a chynhwysfawr inni ar lefel poblogaeth nag y gall un set o ddata ei rhoi.

Bydd yr ymarfer gosod blaenoriaethau hwn yn canolbwyntio ar ddata sy’n berthnasol i’r sector gofal cymdeithasol i oedolion. Mae’n ddata sy’n cael eu casglu’n eang ac yn gyffredinol eisoes. Ac mae modd eu dad-adnabod, sy’n golygu nad oes modd adnabod unigolion.

Gallai cysylltu data o’r fath ein helpu i ofyn cwestiynau am bethau fel:

• pwy sy’n defnyddio gwasanaethau gofal cymdeithasol
• patrymau defnydd rhwng gwasanaethau gofal cymdeithasol a gwasanaethau eraill fel gofal iechyd
• anghenion nodedig, sydd heb cael eu diwallu ar hyn o bryd
• y galw ar y gweithlu ac adnoddau ar gael nawr ac yn y dyfodol
• rôl gofalwyr di-dâl a gwirfoddolwyr
• canlyniadau i bobl sy’n defnyddio gofal a chymorth fel eu hiechyd corfforol a meddyliol a’u llesiant.

Bydd yr ymarfer hwn yn ein helpu i ddeall sut y gall ymchwil data cysylltiedig ein helpu i wneud penderfyniadau polisi yn y dyfodol a sut y gallwn ni wneud gwahaniaeth positif i'r rhai sy’n defnyddio gofal a chymorth yn ogystal ag i’r gweithlu gofal cymdeithasol.

Sut byddwn ni'n cynnal yr ymarfer?

Rydyn ni'n dwyn ystod o randdeiliaid ynghyd gan gynnwys sefydliadau sy’n arfer casglu data, pobl â phrofiad byw o ofal a chymorth, ymarferwyr gofal cymdeithasol, partneriaid yn y trydydd sector, ymchwilwyr a llunwyr polisi.

Byddwn ni'n defnyddio gwahanol ddulliau i ymgysylltu, gan gynnwys arolygon, grwpiau ffocws, gweithdai a chyfweliadau i ganfod 10 maes blaenoriaeth ar gyfer ymchwil data cysylltiedig. Ac rydyn ni wedi sefydlu gweithgor i helpu i ffurfio a llywio’r ymarfer.

Pan fydd yr ymarfer yn mynd yn ei flaen, byddwn ni'n dechrau gweld opsiynau ar gyfer meysydd blaenoriaeth. Byddwn ni'n gwirio’n gyntaf i weld lle mae ymchwil wedi’i wneud yn barod, ac os oes cwestiynau’n parhau, byddwn ni'n nodi’r rhai hynny y mae modd eu hateb drwy ymchwil data cysylltiedig.

Byddwn ni wedyn yn mynd yn ôl at ein rhanddeiliaid i adolygu’r cwestiynau ac i ddewis rhestr fer o themâu. A byddwn ni'n gwneud y broses hon mor hygyrch â phosibl i gynnwys ystod eang o safbwyntiau.

Bydd gweithdy terfynol yn cael ei arwain yn annibynnol i’n helpu i ddatblygu consensws ar gyfer y 10 prif flaenoriaeth ymchwil.

Pwy sy'n helpu ni i gyflawni'r gwaith hwn?

Rydyn ni wedi sefydlu gweithgor i edrych ar sut y gallwn ni ddefnyddio ymchwil data cysylltiedig i ateb cwestiynau ynglŷn â’r hyn sydd ei angen ar bobl ym maes gofal cymdeithasol i oedolion yng Nghymru. 

Mae’n cael ei gadeirio gan ein harweinydd prosiect Lynsey Cross, swyddog ymchwil gyda Gofal Cymdeithasol Cymru ac YDG Cymru. 

Mae YDG Cymru yn ran o fuddsoddiad YDG ledled y Deyrnas Unedig. Mae'n cysylltu data gydag ymchwilwyr awdurdodedig gall siapio penderfyniadau polisi a chreu gwasanaethau cyhoeddus mwy effeithiol.

Mae’r gweithgor yn cynnwys cynrychiolwyr o awdurdodau lleol, y trydydd sector, Llywodraeth Cymru, y byd academaidd, aelod o’r cyhoedd ac arbenigwr ar flaenoriaethu.

Mae’r grŵp yn cwrdd yn rheolaidd ac yn adolygu ac yn cofnodi cynnydd ar bob cam o’r ymarfer gosod blaenoriaethau.

Ymgysylltu â’n rhanddeiliaid

Byddwn ni'n gofyn i grwpiau penodol rannu eu barn â ni.

Er enghraifft, byddwn ni'n holi perchnogion data a’n harbenigwyr ar gwestiynau ymchwil posibl sy'n codi gyda data sydd ar gael eisoes ac wedi’u casglu mewn ffordd y gallwn ni eu defnyddio. 

Byddwn ni hefyd yn gofyn iddyn nhw nodi rhwystrau neu heriau maen nhw wedi eu profi mewn gwasanaethau gofal cymdeithasol i oedolion yng Nghymru y gallai data cysylltiedig helpu i fynd i’r afael â nhw.

Hoffen ni hefyd glywed gan bobl sydd â phrofiad byw. Mae hyn yn golygu siarad â phobl sy’n defnyddio gofal a chymorth yn ogystal â staff rheng flaen sy’n gweithio yn y sector. Byddwn ni'n cynnal grwpiau ffocws i ddysgu am y problemau maen nhw'n eu hwynebu. Ac yn edrych ar sut y gallwn ni fwydo’r rhain i gwmpas y prosiect. Hynny yw, fel rhan o themâu ymchwil y mae data cysylltiedig yn medru cefnogi.