Skip to Main content

Dathlu ymchwil gan ymarferwyr (a goresgyn anghydbwysedd pŵer)

10 Tachwedd 2025

Yn y blog gwadd hwn, mae'r Athro Jon Glasby yn myfyrio ar ei gyfraniad i weithdy diweddar mewn cyfres o weminarau yr ydym wedi'u cynnal i dynnu sylw at chwe phartneriaeth ymchwil ac ymarfer gofal cymdeithasol.

Yn rhy aml yn y gorffennol, mae ymchwil ac ymarfer wedi cael eu gweld fel dau fyd ar wahân – pan, mewn gwirionedd, maen nhw'n ddwy ochr i'r un geiniog.

Dyma neges allweddol o weithdy diweddar a gynhaliwyd gan Ofal Cymdeithasol Cymru ar y cyd ag Improving Adult Care Together (IMPACT) a'r Sefydliad Cenedlaethol ar gyfer Ymchwil Iechyd a Gofal (NIHR).
 

Prosiectau partneriaeth: rhannu'r dysgu

Mae'r gweithdy yn adeiladu ar fewnwelediadau o chwe phartneriaeth ymchwil gofal cymdeithasol a ariennir gan NIHR i ddatblygu perthnasoedd dyfnach rhwng ymchwilwyr prifysgol a phartneriaid cyngor / gwasanaeth. Mae IMPACT wedi bod yn rhan o fyrddau cynghori dau o'r rhain, yn ogystal ag eistedd ar y grŵp sy'n edrych ar draws pob un o'r chwe phartneriaeth i helpu i nodi gwersi allweddol. Rydyn ni hefyd yn cadeirio grŵp cynghori partneriaeth ymchwil gweithlu gofal cymdeithasol oedolion newydd NIHR sydd wedi'i gomisiynu'n fwy diweddar. 

Mae'r rhain yn cynnal gweithgareddau adeiladu capasiti amrywiol, fel penodi 'ymchwilwyr preswyl', hwyluso cymunedau ymarfer, darparu hyfforddiant a helpu i osod blaenoriaethau ymchwil/datblygu strategaethau ymchwil. Mae gwaith tebyg hefyd wedi digwydd yng Ngorllewin Canolbarth Lloegr trwy gangen ranbarthol ADASS a'i hyrwyddwyr ymchwil mewn ymarfer. Mae'r holl fewnwelediadau hyn wedi helpu i lywio'r gwaith y mae IMPACT yn ei wneud yn Swydd Derby i helpu'r awdurdod lleol i barhau i adeiladu mwy o ddiwylliant ymchwil (cyfranogol). 

Rydyn ni hefyd yn falch o fod yn ymddiriedolwr Gwobrau Gweithiwr Cymdeithasol y Flwyddyn (yn Lloegr) ac wedi eu helpu i ddylunio a chyflwyno gwobr genedlaethol newydd (sy'n cael ei noddi gan NIHR) i ddathlu cyfraniad ymarferwyr-ymchwilwyr. 

Yn erbyn y cefndir hwn, roedden ni'n falch iawn o fod yn rhan o'r gweithdy hwn, a oedd yn canolbwyntio ar ymchwil ymarferwyr, adeiladu capasiti a hyrwyddo cydraddoldeb, amrywiaeth a chynhwysiant.

Ar ôl cyflwyniad i'r chwe phartneriaeth - a chyn trafodaeth grŵp bach dan arweiniad pob un o'r prosiectau - cefais fy nghyfweld ochr yn ochr â Sophie Fournel o Disability Assist gan aelod o fwrdd Gofal Cymdeithasol Cymru, Abyd Quinn Aziz. Roedd y cwestiynau'n canolbwyntio ar rai o'r rhwystrau i gefnogi gyrfaoedd pobl sy'n ymgymryd ag ymchwil ymarferwyr (yn ogystal â phobl sydd â phrofiad byw yn cynnal ymchwil gyfranogol), a ffyrdd o agor y maes a chreu mwy o degwch i bawb.

Rhannais rywfaint o'r gwaith y mae IMPACT wedi bod yn ei wneud i adeiladu gallu a sgiliau yn y gweithlu gofal cymdeithasol, ac i geisio dod o hyd i ffyrdd arloesol o oresgyn rhwystrau hirsefydlog.

Goresgyn rhwystrau: tair enghraifft

  1. Dylunio a hyrwyddo rolau sy'n croes dorri ar draws ymchwil, polisi ac ymarfer traddodiadol

    Mae'r rhain yn rolau sydd ar gael fel secondiadau o ymarfer yn ogystal â chyflogaeth uniongyrchol sy'n adeiladu cymaint o hyblygrwydd â phosibl i helpu i ddod o hyd i'r bobl iawn ar gyfer y rôl.

    Er enghraifft, os yw disgrifiad swydd yn dweud bod cymhwyster ôl-raddedig yn hanfodol, yna mae'n awtomatig yn diystyru grŵp mawr o bobl. Os yw'n dweud bod angen cymhwyster ôl-raddedig a / neu brofiad cyfatebol o bolisi, ymarfer neu brofiad byw, yna mae'r rôl yn agored ar unwaith i ystod ehangach o bobl.

    Gall hyn fod yn anodd ei gyflawni'n ymarferol, gan fod llawer o ddisgrifiadau swydd yn seiliedig ar dempledi hirsefydlog ac mae'n rhaid eu meincnodi yn erbyn rolau tebyg eraill i wneud yn siŵr eu bod yn deg ac yn cydymffurfio â'r holl ddeddfwriaeth berthnasol a gofynion moesegol. Gall felly gymryd amser a gwytnwch i ddadlau dros ddull pwrpasol. Fodd bynnag, mae amser o'r fath (yn ein barn ni) wedi'i dreulio'n dda.

  2. Mae ein holl baneli cyfweld yn cynnwys cymysgedd o brofiad byw, profiad ymarfer ac ymchwil

    Mae gan aelodau ein panel ystod o wahanol nodweddion gwarchodedig lle bynnag y bo modd i geisio osgoi'r perygl o feddwl grŵp neu grwpiau'n ailadrodd eu hunain. Er mwyn bod yn llwyddiannus, mae'n rhaid i bobl allu gweithio gydag ystod o wahanol bobl a allai fod i gyd yn chwilio am bethau gwahanol.

  3. Defnyddio 'rheol Rooney' lle bynnag y bo'n bosibl, lle mae o leiaf un person o gymuned ddu a lleiafrifoedd ethnig (sy'n bodloni'r meini prawf hanfodol) ar y rhestr fer ar gyfer pob rôl

    Mae hyn wedi wynebu rhywfaint o wrthwynebiad gan systemau awtomataidd a gan rai cydweithwyr adnoddau dynol mewn rhai sefydliadau sy'n pryderu am y cydbwysedd sydd i'w daro rhwng cael gwared ar rwystrau a cheisio cymryd mwy o gamau cadarnhaol. 

    Fodd bynnag, mae'n ymddangos ei fod wedi gwneud gwahaniaeth o ran pwy sy'n gwneud cais, y math o sgyrsiau rydyn ni'n eu cael a chyfansoddiad ein tîm. Dadleuodd un adran adnoddau dynol nad oedd yn angenrheidiol oherwydd efallai na fyddai'n cyflawni unrhyw beth yn ymarferol. Roedd yn rhaid i ni wthio'n ôl gan ddweud os nad oedd yn gwneud unrhyw wahaniaeth mewn gwirionedd, yna sut y gallen nhw wrthwynebu rhoi cynnig arni?

Enghreifftiau bach yn unig yw'r rhain, efallai na fyddant yn gwneud llawer o wahaniaeth ar ben ei hun o ystyried natur y rhwystrau i'w goresgyn. Ond mae bob un yn rhannu'r egwyddorion canlynol:

  • dylunio rolau a phrosesau'n dda
  • ceisio rhoi gwerthoedd datganedig ar waith
  • herio rhagdybiaethau traddodiadol ac anghydbwysedd pŵer
  • defnyddio synnwyr cyffredin sefydliadol i greu ffyrdd newydd o weithredu gall weithio i systemau ehangach, yn aml awtomataidd, adnoddau dynol. 

Wrth i IMPACT barhau â'i waith, byddwn ni'n dysgu mwy am sut i wneud yr holl bethau hyn, a'r canlyniadau y gall y dull hwn ein helpu i gyflawni. Am y tro, rydyn ni'n ddiolchgar i NIHR, i Ofal Cymdeithasol Cymru a'r partneriaethau ymchwil am adael inni fyfyrio ar yr heriau hyn a'r ffyrdd posibl ymlaen gyda'n gilydd a'u rhannu.

Ymunwch â'r gweminar nesaf!

Dysgwch sut mae partneriaethau ymchwil-ymarfer yn ymgorffori ymchwil o fewn lleoliadau gofal cymdeithasol yng ngweithdy nesaf Gofal Cymdeithasol Cymru ar 18 Tachwedd. 

Archebwch eich lle ar y weminar am ddim heddiw.

Awdur y blog

Yr Athro Jon Glasby

Yr Athro Jon Glasby

Hyfforddodd Jon Glasby fel gweithiwr cymdeithasol ac mae bellach yn Athro Iechyd a Gofal Cymdeithasol ym Mhrifysgol Birmingham. Mae'n Gyfarwyddwr IMPACT, canolfan y DU ar gyfer gweithredu tystiolaeth mewn gofal cymdeithasol i oedolion. Mae’r ganolfan yn gweithio ledled gwledydd  y DU i gael tystiolaeth o'r hyn sy'n gweithio’n ymarferol i wneud gwahaniaeth i wasanaethau ac i fywydau pobl. Mae'n eistedd ar Fwrdd Ymddiriedolaeth Gymunedol y GIG ac ar wasanaeth eang amddiffyn plant. Yn 2022, roedd yn gynghorydd arbennig i Bwyllgor Gofal Cymdeithasol i Oedolion Tŷ'r Arglwyddi.