Sut y gall 'symudedd gwybodaeth' gefnogi penderfyniadau polisi ac ymarfer: dysgu gwersi'r cyfnod Covid-19

27 Chwefror 2025

Yn y blog hwn, mae Dr Micaela Gal yn archwilio rôl Canolfan Dystiolaeth COVID-19 Cymru (2021 i 2023) i gefnogi ymchwil a phenderfyniadau rhanddeiliaid fel Gofal Cymdeithasol Cymru, er mwyn ateb cwestiynau brys yn ystod y pandemig.

Cefndir

Newidiodd pandemig COVID-19 anghenion iechyd a gofal cymdeithasol yn sylweddol. Roedd newid hefyd o ran sut i ddarparu gwasanaethau hanfodol yng Nghymru a thu hwnt. Roedd yn rhaid i benderfyniadau polisi ac ymarfer iechyd a gofal cymdeithasol gael eu gwneud yn gyflym ac wedi eu seilio ar dystiolaeth.

Roedd sicrhau bod tystiolaeth ymchwil yn hawdd i'w deall a'i defnyddio yn fwy heriol yn ystod y pandemig.

Roedd rhai o'r rhwystrau'n cynnwys:

angen atebion cyflym i gwestiynau brys
diffyg gwybodaeth am y dystiolaeth ymchwil oedd yn bodoli, neu ble i ddod o hyd iddi
gwybod pryd i ymddiried mewn ymchwil
peidio â chael amser i ddarganfod, deall a chrynhoi ymchwil
ei chael hi'n anodd deall iaith ymchwil a pheidio â bod yn hyderus yn eu sgiliau ymchwil eu hunain.

Canolfan Dystiolaeth Covid-19

Gwnaeth y Ganolfan adolygiadau cyflym o dystiolaeth ymchwil i nodi, gwerthuso a chrynhoi'r dystiolaeth ymchwil oedd ar gael. Defnyddiod dulliau symudedd gwybodaeth i sicrhau bod y wybodaeth gywir ar gael i'r bobl gywir, ar yr adeg gywir.

Gweithiodd ymchwilwyr yn y Ganolfan yn agos gyda'r prif bobl oedd yn gwneud penderfyniadau neu eu cynrychiolwyr, er mwyn:

sicrhau bod yr adolygiadau cyflym yn canolbwyntio ar yr hyn yr oedd ei angen arnyn nhw
trafod goblygiadau'r canfyddiadau i bolisi ac ymarfer
sicrhau bod y wybodaeth (mewn adroddiadau, infograffeg, crynodebau ac ati) yn hawdd eu deall
cynnig cymorth i gynllunio a chefnogi symudedd
nodi'r gwahaniaeth (effaith) y roedd y gwaith wedi'i wneud.

Roedd grŵp partneriaeth cyhoeddus hefyd yn rhan o'r broses.

Roedd y Ganolfan yn defnyddio dulliau symudedd gwybodaeth er mwyn sicrhau bod y wybodaeth gywir ar gael i'r bobl gywir, ar yr adeg gywir

Gwersi gwerthfawr

Daeth gwersi pwysig i'r golwg yn ystod oes y Ganolfan Dystiolaeth. Maen nhw bellach yn siapio gwaith Canolfan Dystiolaeth Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru.

Mae ymgysylltu a chyd-gynhyrchu gyda'r rhai sy'n gwneud penderfyniadau yn hanfodol. Mae angen dysgu o wybodaeth a phrofiad pawb.
Mae'r rhai sy'n gwneud penderfyniadau'n amhrisiadwy wrth helpu i gynllunio a chefnogi symudedd gwybodaeth.
Mae sicrhau bod canfyddiadau ymchwil yn hygyrch yn allweddol. Ni ddylai ymchwilwyr gymryd yn ganiataol bod gan bawb wybodaeth ymchwil a dylen nhw ddefnyddio iaith glir.

Mwy o wybodaeth

Ysgrifennodd y Ganolfan a'i chydweithwyr, gan gynnwys Gofal Cymdeithasol Cymru, bapur i fyfyrio ar eu prosesau symudedd gwybodaeth, a rhannu rhwystrau a gwersi o'r broses.

Gallwch chi ddarllen yr adroddiad a defnyddio'r adnoddau gweledol sy'n cefnogi'r gwaith.

Darllenwch flog gwadd Dr Micaela Gal ar symudedd gwybodaeth.

Mae modd hefyd i chi gysylltu'n uniongyrchol â thîm Gofal Cymdeithasol Cymru: symudeddgwybodaeth@gofalcymdeithasol.cymru.

Awdur y blog

Dr Micaela Gal

Canolfan Dystiolaeth Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru

Fues i'n gweithio am flynyddoedd yn y GIG fel microbiolegydd cyn symud i Brifysgol Caerdydd fel ymchwilydd mewn treialon ynghylch heintiau a'r defnydd cyfrifol o wrthfiotigau. Fe wnaethon ni'r ymchwil a chyhoeddi mewn cyfnodolion.

Roedd gwneud canfyddiadau ymchwil yn hygyrch ac yn hawdd i'w deall fel eu bod yn medru gwneud gwahaniaeth cadarnhaol yn bwysig iawn i mi. Felly tua 10 mlynedd yn ôl, fe wnes i symud i weithio ar symudedd gwybodaeth ac edrych ar sut i hybu defnyddio ymchwil er mwyn llywio ymarfer.

Yn y Ganolfan Dystiolaeth rwy'n gweithio gydag Elizabeth Doe, sy'n rheoli maes blaenoriaethau ymchwil ac effaith. Rydyn ni'n gweithio gyda rhanddeiliaid i ddatblygu cynlluniau symudedd gwybodaeth ar gyfer gwahanol ddarnau o ymchwil. Rydyn ni hefyd yn defnyddio fformat inffograffeg, crynodebau hawdd eu deall, darnau ar gyfer y cyfryngau cymdeithasol, sesiynau briffio ar dystiolaeth, ac yn mapio pa wahaniaeth mae ymchwil yn ei wneud.

Rydyn ni hefyd yn canolbwyntio ar ddefnyddio iaith glir sy'n ddealladwy i bobl tu hwnt i'r maes ymchwil.

Yn fy amser fy hun, rwy'n mwynhau'r awyr agored, garddio, cerdded y cŵn a gofalu am Gioia, Genna, Goose, Bart, Charlie a Derek (hen ddefaid sy'n anifeiliad anwes i mi).