Arolwg ‘Dweud Eich Dweud’ y gweithlu 2025: Adroddiad llawn a chrynodeb o ymatebion

Demograffeg

Fe wnaethon ni ddarganfod bod: 

• fel yn 2024, yr oedran fwyaf cyffredin oedd rhwng 55 a 59 oed
• 77 y cant yn fenywaidd a 21 y cant yn wrywaidd, sydd hefyd yn adlewyrchu canfyddiadau 2025
• 89 y cant yn syth/heterorywiol, dau y cant yn hoyw neu’n lesbiaidd, a dau y cant yn ddeurywiol
• 73 y cant yn Wyn, 16 y cant yn Ddu, a chwech y cant yn Asiaidd
• 24 y cant yn dweud bod ganddyn nhw gyflwr hirdymor sydd wedi para 12 mis neu fwy. O’r rhai â chyflwr hirdymor, dywedodd 61 y cant ohonyn nhw ei fod yn effeithio ar eu gweithredu o ddydd i ddydd
• 32 y cant yn awgrymu eu bod yn ofalwr y tu allan i’r gwaith  
• 11 y cant yn dweud eu bod yn niwrowahanol  
• 40 y cant yn dweud eu bod yn gallu siarad o leiaf ychydig o Gymraeg
• 32 y cant o'r ymatebion yn weithwyr cartrefi gofal oedolion, 23 y cant yn weithwyr gofal cartref, a naw y cant yn weithwyr gofal eraill
• y meysydd gwasanaeth mae pobl yn gweithio ynddyn nhw yn cynnwys pobl hŷn (48 y cant), dementia (42 y cant), anabledd dysgu (40 y cant), iechyd meddwl (36 y cant), anabledd corfforol (32 y cant), a chefnogaeth i ofalwyr (20 y cant)
• 47 y cant wedi gweithio mewn gofal cymdeithasol am naw mlynedd neu fwy
• 84 y cant yn gweithio i un cyflogwr ac yn derbyn cyflog. O'r rhain, roedd 67 y cant yn gweithio oriau llawn amser, a 17 y cant yn gweithio rhan amser. Roedd 11 y cant yn gweithio i un cyflogwr ar oriau hyblyg
• 35 y cant yn dweud eu bod yn aelodau o undeb llafur, gyda'r rhan fwyaf yn aelod o UNISON (23 y cant) neu GMB (chwech y cant). 

Recriwtio a chadw

Fe wnaethon ni ddarganfod bod: 

• fel yn y blynyddoedd blaenorol, dechreuodd y rhan fwyaf o weithwyr gofal cymdeithasol (50 y cant) weithio mewn gofal cymdeithasol oherwydd eu bod eisiau swydd a fyddai'n gwneud gwahaniaeth i fywydau pobl. Y rhesymau nesaf a ddewiswyd amlaf dros weithio mewn gofal cymdeithasol oedd oherwydd bod ymatebwyr yn teimlo y bydden nhw’n ei fwynhau (12 y cant), yn meddwl y byddai'n addas i'w sgiliau (11 y cant), neu oherwydd profiad personol o ofalu am rywun (9 y cant). Gallai ymatebwyr ddewis mwy nag un rheswm
• 49 y cant wedi clywed am weithio ym maes gofal cymdeithasol gan ffrindiau a theulu oedd yn gweithio yn y sector, 27 y cant drwy swydd wedi’i hysbysebu ar-lein, ac 11 y cant drwy ffeiriau neu gwmnïau recriwtio
• 20 y cant yn bwriadu gadael y sector, yn gyffredinol o fewn 14 mis. Mae hyn yn cynrychioli gwelliant bach ers 2024, pan oedd 25 y cant yn bwriadu gadael o fewn cyfartaledd o 13 mis. 

Arweinyddiaeth, hyfforddiant a datblygiad

Fe wnaethon ni ddarganfod bod: 

• 43 y cant eisiau rôl arweinyddiaeth yn y dyfodol, sydd ychydig yn is na yn 2024 (47 y cant) ac yn sylweddol uwch na yn 2023 (36 y cant)
• 58 y cant yn credu ei bod yn bosibl iddyn nhw ddod yn arweinydd, canfyddiad tebyg i 2024 (60 y cant) a 2023 (50 y cant)
• 27 y cant wedi ceisio cyfle i gynnydd yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, sy’n sylweddol is na ffigur 2024 (37 y cant)
• 86 y cant wedi dweud eu bod wedi cael hyfforddiant digonol i wneud eu swyddi yn dda, a dywedodd 83 y cant eu bod wedi cael digon o hyfforddiant i gyflawni gofynion DPP. Mae’r canfyddiadau hyn yn debyg i’r rhai yn 2024 (87 y cant a 80 y cant, yn y drefn honno) ac yn dangos gwelliannau ers 2023 (79 y cant a 77 y cant, yn y drefn honno)
• 47 y cant yn dweud eu bod angen mwy o hyfforddiant i gynyddu mewn gyrfa, gan aros yn gyson â 2024 a 2023
• 66 y cant yn dweud nad oedden nhw’n cael unrhyw broblemau wrth gael mynediad at hyfforddiant sy’n gysylltiedig â gwaith, sy’n debyg i 2024. 

Bwlio, gwahaniaethu ac aflonyddu

Yma, rydyn ni’n cyflwyno canran y rheolwyr a ddywedodd eu bod wedi profi bwlio, aflonyddu neu wahaniaethu o wahanol ffynonellau yn y 12 mis diwethaf. Mae'r canrannau o ymatebwyr a adroddodd am fwlio, gwahaniaethu ac aflonyddu gan bob ffynhonnell yn debyg i'r rhai yn 2024. 

• Gan reolwyr: Bwlio (wyth y cant), gwahaniaethu (saith y cant), aflonyddu (pedwar y cant). O'r rheini a ddywedodd eu bod wedi profi unrhyw un o'r rhain gan reolwr, dywedodd 45 y cant fod hwn wedi'i adrodd ganddyn nhw eu hunain neu gan gydweithiwr. O’r rhai a adroddodd, teimlodd 24 y cant o'r rheini ei fod wedi'i ddelio ag ef yn ddigonol.
• Gan gydweithwyr: Bwlio (saith y cant), gwahaniaethu (pum y cant), aflonyddu (pedwar y cant). O'r rheini a ddywedodd eu bod wedi profi unrhyw un o'r rhain gan gydweithwyr, dywedodd 55 y cant fod hwn wedi'i adrodd ganddyn nhw eu hunain neu gan gydweithiwr. O’r rhai a adroddodd, teimlodd 37 y cant o'r rheini ei fod wedi'i ddelio ag ef yn ddigonol.
• Oddi wrth y bobl maent yn eu cefnogi neu eu teuluoedd: Bwlio (pedwar y cant), gwahaniaethu (pedwar y cant), camdriniaeth (chwech y cant). O’r bobl a ddywedodd eu bod wedi profi unrhyw un o’r rhain oddi wrth y bobl maent yn eu cefnogi neu eu teuluoedd, dywedodd 73 y cant fod hyn wedi cael ei adrodd ganddyn nhw eu hunain neu gan gydweithiwr. O’r rhai a adroddodd, teimlai 46 y cant o’r rheini ei fod wedi cael ei ddelio ag ef yn ddigonol. 

Fe wnaethon ni hefyd ddod i’r casgliad bod 69 y cant yn teimlo bod eu cyflogwr wedi gweithredu’n deg mewn penderfyniadau am gynnydd gyrfa a hyfforddiant, mewn perthynas â nodweddion gwarchodedig. Mae hyn ychydig yn is na 70 y cant yn 2024. 

Cyflog, telerau ac amodau

Fe wnaethon ni ddarganfod bod: 

• 69 y cant yn hapus gyda'u telerau ac amodau. Mae hyn wedi cynyddu o 68 y cant yn 2024
• 12 y cant yn gweithio gyda chontract dim-oriau, sy'n debyg i 2024. O'r rhai oedd ar gontract dim-oriau, awgrymodd 64 y cant y bydden nhw’n hoffi bod ar gontract oriau sefydlog neu rheolaidd
• 29 y cant yn awgrymu eu bod ‘dim ond yn llwyddo o drwch blewyn i dalu am bopeth angenrheidiol’. Roedd 46 y cant yn ‘byw'n gyfforddus’ neu’n ‘gwneud yn iawn’, cynnydd oddi wrth 42 y cant yn 2024 a 29 y cant yn 2023. Roedd 22 y cant yn ei chael yn ‘eithaf’ neu’n ‘anodd iawn’ i ymdopi’n ariannol, sydd wedi gostwng o 23 y cant yn 2024 a 33 y cant yn 2023
• 48 y cant yn dweud ei fod yn ‘llawer’ neu ‘ychydig’ yn fwy anodd i ymdopi'n ariannol o gymharu â'r llynedd. Mae hyn wedi gostwng o 59 y cant yn 2024 ac 82 y cant yn 2023. Roedd 13 y cant yn dweud ei fod yn ‘ychydig’ neu ‘lawer’ yn haws, cynnydd oddi wrth 11 y cant yn 2024 a tri y cant yn 2023
• 42 y cant yn anfodlon â'u tâl, sydd wedi lleihau o 46 y cant yn 2024 a 57 y cant yn 2023. Roedd 38 y cant yn fodlon, gan godi o 35 y cant yn 2024 a 26 y cant yn 2023. 

Iechyd a llesiant

Fe wnaethon ni asesu llesiant y gweithlu gan ddefnyddio'r ONS4. Mae'r rhain yn bedwar mesur sy’n cael eu defnyddio gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol i gofnodi gwahanol fathau o lesiant personol ar raddfa o 0 i 10. Cymharon ni’r ymateb cyfartalog o’r arolwg hwn gyda chyfartaledd y DU ar gyfer pob mesur. Hefyd, cymharon ni ganlyniadau eleni gyda chyfartaldebau 2024. Mae pob un o'r canfyddiadau isod yn uwch na chyfartaledd y DU a ffigurau 2024: 

• Boddhad â bywyd: 7.78 (cyfartaledd y DU: 7.45, cyfartaledd 2024: 6.54)
• Mae bywyd yn werth chweil: 8.25 (cyfartaledd DU: 7.73, cyfartaledd 2024: 7.11)
• Hapusrwydd ddoe: 7.75 (cyfartaledd y DU: 7.39, cyfartaledd 2024: 6.58)
• Gorbryder: 5.30 (cyfartaledd y DU: 3.23, cyfartaledd 2024: 4.35) 

Gofynnon ni gwestiynau eraill am lesiant hefyd. Fe wnaethon ni ddarganfod: 

• fod 83 y cant yn dweud bod eu morâl yn dda. Mae hyn wedi cynyddu o 77 y cant yn 2024 a 65 y cant yn 2023
• fod 54 y cant yn dweud eu bod yn cael trafferth peidio meddwl am y gwaith ar ôl gorffen, i lawr o 57 y cant yn 2024 a 63 y cant yn 2023
• fod 44 y cant yn awgrymu eu bod wedi cael digon o gefnogaeth i ymdopi â straen. Mae hyn wedi cynyddu o 41 y cant yn 2024 a 31 y cant yn 2023
• mai prif achosion straen oedd llwyth gwaith (35 y cant), gwaith papur neu lwyth gweinyddol (27 y cant), a phoeni am bethau y tu allan i'r gwaith (24 y cant). Y rhain hefyd oedd achosion mwyaf o straen yn 2024, gyda niferoedd tebyg o ymatebwyr yn adrodd ar bob un
• 46 y cant yn awgrymu eu bod wedi mynychu gwaith o leiaf ddwywaith yn y flwyddyn ddiwethaf er eu bod mor sâl y dylen nhw fod wedi aros gartref. Mae hwn wedi gostwng o 52 y cant yn 2024. 

Amodau gweithio

Fe wnaethon ni ddarganfod bod: 

• 73 y cant yn dweud eu bod yn teimlo eu bod wedi cael cymorth a chefnogaeth gan eu rheolwr. Mae hyn wedi cynyddu o 70 y cant yn 2024 a 66 y cant yn 2023
• 81 y cant yn dweud eu bod wedi teimlo eu bod wedi cael cymorth a chefnogaeth gan eu cydweithwyr. Mae hyn wedi cynyddu o 79 y cant yn 2024 a 78 y cant yn 2023
• 66 y cant yn awgrymu bod ganddyn nhw’r staff cywir i ddarparu gwasanaethau.  Mae hyn wedi cynyddu o 57 y cant yn 2024 a 54 y cant yn 2023.
• 78 y cant yn teimlo eu bod yn gallu bodloni anghenion y bobl maen nhw’n gofalu amdanyn nhw ac yn eu cynorthwyo. Mae hyn wedi cynyddu o 75 y cant yn 2024 a 70 y cant yn 2023
• 62 y cant yn teimlo'n ddiogel yn eu rôl. Mae hyn wedi cynyddu o 66 y cant yn 2024
• 59 y cant yn teimlo bod ganddyn nhw ddigon o amser i wneud eu swydd yn dda. Mae hyn wedi cynyddu o 55 y cant yn 2024 a 49 y cant yn 2023. 

Gofynnon ni hefyd faint yr oedd pobl yn teimlo’u bod yn cael eu gwerthfawrogi gan y gwahanol grwpiau maen nhw’n rhyngweithio â nhw. 

Fe wnaethon ni ddarganfod bod: 

• 68 y cant yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi gan eu rheolwr, i lawr o 70 y cant yn 2024 ac i fyny o 61 y cant yn 2023
• 78 y cant yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi gan eu cydweithwyr, i lawr o 80 y cant yn 2024 ac i fyny o 71 y cant yn 2023
• 81 y cant yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi gan y bobl y maen nhw’n eu cynorthwyo, i fyny o 80 y cant yn 2024 a 76 y cant yn 2023
• 56 y cant yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi gan asiantaethau partner, i lawr o 57 y cant yn 2024 ac i fyny o 48 y cant yn 2023
• 50 y cant yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi gan y cyhoedd yn gyffredinol, sy’n gyson â 51 y cant yn 2024 ac i fyny o 44 y cant yn 2023.